Gwiazdozbiór Oriona: Jak znaleźć niebiańskiego myśliwego?
Gwiazdozbiór Oriona to bez wątpienia król zimowego nieba. Widoczny niemal z każdego miejsca na Ziemi, od wieków fascynuje astronomów, nawigatorów i miłośników astrologii. Dlaczego jest tak wyjątkowy i jak odnaleźć w nim słynną Wielką Mgławicę Oriona? Oto kompletny przewodnik po najbardziej ikonicznym gwiazdozbiorze północnej półkuli.
Jak znaleźć Oriona na nocnym niebie?
Orion jest jednym z najłatwiejszych do zidentyfikowania gwiazdozbiorów. W Polsce najlepiej widoczny jest od późnej jesieni do wczesnej wiosny, dominując na południowym niebie.
Kluczem do sukcesu jest Pas Oriona – trzy jasne gwiazdy ułożone w niemal idealnej linii prostej (Alnitak, Alnilam i Mintaka). To one stanowią środek sylwetki mitycznego myśliwego i prowadzą nas do pozostałych skarbów tej konstelacji.
Najjaśniejsze gwiazdy Oriona: Giganty i nadolbrzymy
Orion to dom dla jednych z najpotężniejszych gwiazd, jakie możemy dostrzec gołym okiem:
Betelgeza (Alpha Orionis): Wyraźnie pomarańczowo-czerwony nadolbrzym znajdujący się w „ramieniu” myśliwego. To gwiazda u kresu swojego życia – naukowcy spodziewają się, że w każdej chwili (w skali kosmicznej) może eksplodować jako supernowa.
Rigel (Beta Orionis): Oślepiająco błękitny nadolbrzym w „stopie” Oriona. Jest znacznie jaśniejszy od Słońca i stanowi piękny kontrast kolorystyczny dla Betelgezy.
Bellatrix i Saiph: Pozostałe gwiazdy tworzące charakterystyczny czworobok otaczający Pas Oriona.
Skarby głębokiego nieba: Wielka Mgławica Oriona (M42)
Pod pasem Oriona znajduje się tzw. „miecz”, w którym ukryty jest jeden z najwspanialszych obiektów astronomicznych – Wielka Mgławica Oriona (M42).
Jest to ogromny obłok gazu i pyłu, będący potężnym żłobkiem gwiezdnym. W dobrych warunkach, z dala od świateł miasta, można ją dostrzec gołym okiem jako mglistą plamkę. Przez lornetkę lub amatorski teleskop ukazuje się jako spektakularna struktura, w której rodzą się setki nowych słońc.
Mitologia i znaczenie kulturowe
Nazwa gwiazdozbioru pochodzi z mitologii greckiej, gdzie Orion był wielkim myśliwym, synem Posejdona. Według legendy został umieszczony na niebie wraz ze swoimi psami (Wielki Pies i Mały Pies), wiecznie goniąc Plejady lub uciekając przed Skorpionem.
Co ciekawe, Orion pojawia się w kulturach na całym świecie – od piramid w Gizie (które według niektórych teorii odzwierciedlają układ Pasa Oriona) po wierzenia Azteków i mieszkańców Polinezji.
Ciekawostki o Orionie, których nie znałeś:
Gwiezdny kompas: Linia wyznaczona przez Pas Oriona pomaga odnaleźć Syriusza (najjaśniejszą gwiazdę nocnego nieba) oraz gromadę Plejad.
Różne odległości: Choć gwiazdy Oriona wydają się leżeć blisko siebie, w rzeczywistości dzieli je od nas od 240 (Bellatrix) do aż 1300 lat świetlnych (Rigel).
Przyszłość Betelgezy: Gdy Betelgeza wybuchnie, będzie tak jasna, że zobaczymy ją na niebie nawet w dzień, a jej blask będzie porównywalny z Księżycem w pełni.
