Prof. Udalski: astronomia i astrofizyka rozwijają się bardzo szybko

W czasie trwającego od niedzieli do wtorku w Toruniu Światowego Kongresu Kopernikańskiego ogłoszono skład izb Akademii Kopernikańskiej.

W Izbie Astronomii i Nauk Matematyczno-Przyrodniczych znaleźli się naukowcy z Polski i zagranicy, m.in. nobliści. Są to: dr Arthur McDonald, dr George Efstathiou, dr hab. Wacław Gudowski, dr Masashi Hazumi, dr Didier Queloz, prof. Leszek Roszkowski, prof. Marian Szymczyk, dr Gianfranco de Zotti oraz prof. Andrzej Udalski.

PAP zapytała prof. Udalskiego – astrofizyka z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego o trendy i wnioski płynące z obrad Światowego Kongresu Kopernikańskiego w dziedzinie astronomii.

„(Światowy Kongres Kopernikański – PAP) zgromadził wielu znakomitych naukowców z całego świata, liderów wielu projektów naukowych” – powiedział prof. Udalski.

„Widać, że astronomia, astrofizyka współczesna rozwija się bardzo szybko. W ciągu najbliższych lat można spodziewać się wielu nowych odkryć dostarczających nam dużo dodatkowych informacji o Wszechświecie” – ocenił astrofizyk.

Według naukowca w ciągu najbliższej dekady realizowane będą nowe i wielkie przedsięwzięcia z pomocą specjalistycznych instrumentów, które “zrewolucjonizują w podobny sposób, jak poprzednie wielkie inwestycje aparaturowe nasz obraz Wszechświata”.

„Warto tu wymienić w zakresie astronomii optycznej przede wszystkim nową generację wielkich teleskopów m.in. Ekstremalnie Wielki Teleskop budowany przez Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) w Chile” – wskazał.

Zapytany o to, co umożliwi to narzędzie, powiedział, że pozwoli zgłębić zarówno blisko Wszechświat, jak i daleki. „Przede wszystkim obserwacje będę wykonywane w tzw. podczerwieni. To jest taki zakres fal elektromagnetycznych, które są jeszcze obserwowane z Ziemi, ale mają tę dobrą własność, przewagę nad zakresem optycznym, że pozwalają nam zajrzeć w takie miejsca, gdzie do tej pory nie mieliśmy za bardzo dostępu w zakresie optycznym” – podkreślił.

W ten sposób – jak kontynuował – badacze uzyskają dodatkowe informacje na temat powstawania planet pozasłonecznych. „To jest bardzo gorący obszar współczesnej astrofizyki” – dodał.

ELT ma też mieć możliwość zajrzenia głębiej w te rejony Wszechświata, które do tej pory były niedostępne. Ze średnicą zwierciadła ponad 39 metrów będzie to największy teleskop optyczny świata. Polska jest zaangażowana w budowę tego teleskopu przyszłości finansowo, ponosząc część kosztów budowy. Ale polski wkład to nie tylko finanse. Nasze instytuty naukowe zaangażowane są w konsorcjum budujące spektrograf wysokiej rozdzielczości ANDES dla Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu. Również kontrakty przemysłowe przy budowie ELT są realizowane przez podmioty z naszego kraju. Uruchomienie urządzenia planowane jest na 2028 r.

Prof. Udalski dopytywany o główne astronomiczne tematy omawiane w czasie kongresu, wskazał np. na dziedzinę kosmologii. „Mieliśmy wykłady na temat nowej zupełnie techniki poznawania Wszechświata, czyli fal grawitacyjnych” – powiedział.

Prof. Udalski skomentował też rolę polskich naukowców w światowej astronomii. „Myślę, że pozycja astronomii jest rzeczywiście wysoka. Polacy uczestniczą we wszystkich wielkich projektach, które aktualnie się rozwijają i w wielu tych projektach jesteśmy liderami” – ocenił.

Zapytany o planowane działania w ramach Akademii Kopernikańskiej przyznał, że na razie „jeszcze nie wiemy, jak to będzie wyglądało”.

„Bardzo bym chciał, żebyśmy mogli przyczynić się do rozwoju tej nauki w Polsce, zwiększyć liczbę osób zainteresowanych astronomią, pracujących w astronomii na wysokim międzynarodowym poziomie, zwiększyć niewątpliwie współpracę zagraniczną, która już w tej chwili jest ogromna wśród astronomów w Polsce” – powiedział prof. Udalski. Podkreślił, że nauka nie ma narodowości ani granic.

„Jakąś częścią naszych obowiązków będzie również przyznawanie grantów wśród młodych naukowców po to, żeby zostali w nauce i nie odchodzili do innych zawodów” – podał.

Prof. Andrzej Udalski jest jednym z najbardziej znanych na świecie polskich astrofizyków. Od przeszło 30 lat prowadzi on program OGLE (Optical Gravitational Lensing Experiment), w ramach którego badana jest zmienność jasności i innych parametrów obiektów Wszechświata w różnych skalach czasowych.(PAP)

Autor: Szymon Zdziebłowski